Ich bin gesund und fühle mich gut… Korespondencja w warunkach obozowych

egodokument – terminu jako pierwszy użył Jacques Presser (1899-1970), holenderski historyk, pisarz i poeta. Egodokumenty to rękopisy odzwierciedlające osobiste zainteresowania autorów oraz odbicie umysłowości epoki; ściśle wiąże się z piśmiennictwem prywatnym: piśmiennictwo przestrzeni prywatnej, samoświadectwa, piśmiennictwo w pierwszej osobie. Na podstawie egodokumentów stworzono nową koncepcję badania rękopisu prywatnego, ukazując świat przeżyć wewnętrznych oraz sposoby postrzegania świata zewnętrznego przez autorów rękopisów.

gryps to nielegalnie przemycony list do więźnia lub poza więzienie czy też obóz koncentracyjny, zawiera treści, których więzień nie może ująć w liście oficjalnym. Grypsy pisano na papierze zeszytowym, maszynowym, na papierze przebitkowym, na skrawkach korespondentek obozowych, na bibułce przemyconej z zewnątrz, na bibułce do papierosów. Zachowały się grypsy umieszczone na papierze pergaminowym i sporządzone na kalce technicznej, a nawet na odwrocie reklam handlowych bądź na skrawkach papieru pakowego. Przerzut grypsów z obozu „na wolność” i odwrotnie, podobnie jak raportów i meldunków sporządzanych przez obozowe komórki ruchu oporu, osiągnął rozmiary, które w pełni uzasadniają stwierdzenie, że podczas okupacji niemieckiej działała na przykład w Lublinie i Oświęcimiu szeroko rozwinięta sieć podziemnej poczty. Zapewniała ona w trudnych warunkach okupacji utrzymanie łączności między więźniami w obozie i światem zewnętrznym, obejmując swoim zasięgiem nie tylko pobliskie miejscowości i okolice, ale tereny znacznie oddalone. Dodać należy, że w przypadku złapania pośrednikom groziło aresztowanie i osadzenie w obozie, dla więźnia karą za utrzymywanie nielegalnych kontaktów i wysyłanie korespondencji była zazwyczaj chłosta. Zdarzały się jednak także przypadki skazywania więźniów na karę śmierci za takie przewinienie

korespondencja nieoficjalna – poza oficjalną korespondencją wysyłaną z hitle­rowskich obozów koncentracyjnych oraz z aresztów i więzień funkcjonu­jących w czasie drugiej wojny światowej istniała nielegalna, szara strefa komunikacji, czyli grypsy – pisma do i od uwięzio­nego, pisane bez kontroli cenzury, a także listy lewe i tajne.

listami lewymi nazywały więźniarki obozu w Ravensbrück korespondencję, którą koleżanki pracujące w kolumnie wyjazdowej w Hohenlychen przemycały poza teren obozu i wysyłały zwykłą pocztą. Od momentu nadania listu stawał się on z listu lewego listem oficjalnym. Ich odbiorcami byli najbliżsi uwięzionych za drutami kolczastymi.

listy tajne, czyli takie, których treść więźniarki obozu w Ravensbrück zapisywały wewnątrz kopert z listami oficjalnymi. Zawierały informacje, których nie można było napisać w liście oficjalnym (prawdziwe informacje o stanie zdrowia, potrzebach żywnościowych, itp.)

korespondencja oficjalna – na pierwszej z czterech poliniowanych stronic wydrukowane były rygory dotyczące korespondencji podpisane przez Der Lagerkommnendanta oraz dane personalne więźnia. W korespondencji obowiązywał ścisły regulamin dotyczący zarówno treści, jak i formy listów. Korespondencja musiała być prowadzona w języku niemieckim. Inny wymóg władz obozowych dotyczył pisania wyraźnie i atramentem. Zabronione było w zasadzie wszystko, a zwłaszcza przekazywanie jakichkolwiek informacji na temat obozu, sytuacji więźnia, oskarżeń, kar, pracy, głodu, cierpień, prześladowań. Z tych powodów bardzo często „lekka” lektura listów nie oddaje dramatu, który kryje się wśród błahych zdań o pogodzie i zapewnień o dobrym samopoczuciu.

list więzienny to oficjalnie przesyłany tekst, który kierował do odbiorcy rzeczywistego (zwykle najbliższych członków rodziny) nadawca indywidualny osadzony w więzieniu, znajdującym się pod nadzorem przedstawicieli Trzeciej Rzeszy Niemieckiej (np. Berlin) i na jej terenie. Piszącymi listy byli Polacy, którzy prowadzili akcje niepodległościowe, udzielali pomocy zbiegłym z krajów okupowanych, współdziałali w akcjach sabotażowych. Listy więzienne można określić jako relacje z pobytu w więzieniu, raczej swobodnie komponowane, zawierające zapisy obserwacji, refleksje i komentarze nadawcy. List z więzienia, swoisty dokument ukazujący ostatnie miesiące czy dni skazanego na śmierć, odnosił się do istotnych kwestii życia osadzonego.